تأسیس آزمایشگاه پزشکی باید مطابق با ضوابط قانونی انجام شود.
آزمایشگاه‌های پزشکی تفاوت‌های زیادی با آزمایشگاه‌های تحقیقاتی یا دانشگاهی دارند زیرا در این نوع آزمایشگاه‌ها ما با انسان‌های زنده سروکار داریم و نمونه‌های بیولوژیک و اطلاعات محرمانه بیماران در این آزمایشگاه‌ها موردبررسی قرار می‌گیرند. پرسنل این نوع آزمایشگاه‌ها نیز متخصصانی از رشته‌های مختلف علوم آزمایشگاهی بالینی می‌باشند. مدیریت این نوع آزمایشگاه را نیز یک فرد باسابقه درزمینهٔٔ امور تجاری , مالی و منابع انسانی آزمایشگاه بر عهده دارد. اما چگونه می‌توان دست به تأسیس آزمایشگاه پزشکی زد و در این راه به چه تجهیزات و افرادی نیاز است.
در اینجا به آنچه برای تأسیس آزمایشگاه پزشکی نیاز است اشاره می‌کنیم:
شرایط تأسیس آزمایشگاه پزشکی
در اینجا به شرایط تأسیس آزمایشگاه پزشکی و آنچه در ابتدای کار به آن‌ها نیاز داریم اشاره می‌کنیم.
انتخاب مکان مناسب
پیش از شروع هر کاری ابتدا باید مکان مناسبی برای آزمایشگاه پزشکی در نظر گرفت. این مکان باید دارای فضای لازم برای قرار دادن تمامی تجهیزات موردنیاز آزمایشگاه باشد. این مکان شامل فضاهایی برای بخش پذیرش , لوازم شخصی پرسنل , پردازش نمونه‌ها و … باشد. مکانی برای نگه‌داری تجهیزات و لوازم نمونه‌گیری و نگه‌داری از واکنش‌گرهای ناب از دیگر الزامات مکان آزمایشگاه است.
ذخیره آب کافی برای دستگاه‌های آنالیز و محل مناسبی برای دفع پسماند با دسترسی آسان از دیگر نیازهای این مکان است. ما در این مکان به پریزهای برق برای اتصال دستگاه‌های آنالیز به وفور نیاز داریم و سیستم برق اضطراری نیز باید برای مواقعی که برق اصلی دچار مشکل می‌شود حتماً در دسترس باشد.
فراهم کردن تجهیزات موردنیاز
پس‌ازاین که مکان مناسبی به این کار اختصاص دادید نوبت به تجهیز کردن آن می‌رسد شما برای راه‌اندازی آزمایشگاه پزشکی به تجهیزات مختلفی نیاز دارید که شامل
- دستگاه‌های آنالیز آزمایشگاهی
- یخچال/فریزر
- لوازم اداری
- تجهیزات نمونه‌گیری
می‌باشند. توجه داشته باشید که دستگاه‌های آنالیز باید به‌گونه‌ای قرار گیرند که پرسنل به‌راحتی بتوانند از میان آن‌ها عبور کنند. این دستگاه‌های آنالیز حرارت زیادی تولید می‌کنند بنابراین فضایی که این دستگاه‌ها در آن قرار داده می‌شوند باید ازنظر تهویه در وضعیت بسیار خوبی باشد.
برای تأسیس آزمایشگاه پزشکی به چه پرسنلی نیاز داریم؟
کارمندان و کارشناسان موردنیاز برای کار در آزمایشگاه‌های پزشکی شامل
- تکنولوژیست پزشکی
- تکنیسین پزشکی آزمایشگاه
- پاتولوژیست
- کارمندان اداری
می‌باشند.
شما باید به تعداد کافی کارمند برای آزمایشگاه خود استخدام نمایید و این کارمندان باید همگی واجد شرایط قانونی به‌ویژه ازنظر تحصیلات و مدارک موردنیاز باشند. تکنولوژیست های پزشکی دارای صلاحیت لازم جهت نظارت بر تمامی قسمت‌های آزمایشگاه می‌باشند. همچنین تکنیسین‌های پزشکی نیز جهت کار با دستگاه‌های آنالیز و انجام آزمایش‌های مختلف دارای صلاحیت لازم می‌باشند.
برای پست‌های مدیریتی افراد دارای صلاحیت و واجد شرایط را استخدام نمایید.
پاتولوژیست‌ها یعنی پزشکانی که دوره‌های تخصصی آموزش پزشکی آزمایشگاه را گذرانده‌اند می‌توانند بر جنبه‌های علمی آزمایشگاه نظارت داشته باشند. اما یک مدیر آزمایشگاه باید آموزش‌های لازم درزمینهٔ مدیریت تجاری را نیز دیده باشد، تا بتواند بر تخصیص بودجه و کارکنان نظارت لازم را داشته باشد. کارکنان پشتیبانی مانند دستیاران اجرایی و کارکنان پردازش نمونه دارای نقشی با اهمیت در تأسیس آزمایشگاه پزشکی هستند.
مجوزهای لازم برای تأسیس آزمایشگاه پزشکی
برای اطلاع از صدور مجوزهای لازم جهت تأسیس آزمایشگاه‌های پزشکی لازم است به وزارت بهداشت مراجعه نمایید. در برخی از شهرها هم این مجوزها صادر می‌شود و از آزمایشگاه نظارت و بازرسی به عمل می‌آید. علاوه بر صدور مجوز، طبق قوانین شما باید تأییدیه اعتبار آزمایشگاه‌ها خود را از جانب کمیسیون مشترک اعتباربخشی سازمان‌های بهداشت (یا مؤسسه اعتباربخشی هم‌ارز) کسب نمایید. استفاده از برنامه‌های برخی از بیمه‌های دولتی و خصوصی منوط به کسب اعتباربخشی آزمایشگاه در ارائه خدمات خود می‌باشد. بنابراین لازم است که حتماً اعتبار آزمایشگاه شما تائید شود.
طراحی و معماری آزمایشگاه پزشکی
یکی از موارد بسیار مهم در تأسیس آزمایشگاه تشخیص پزشکی نحوه طراحی و معماری داخلی فضای موردنظر است. طراحی استاندارد فضا و پیشگیری از خطاهای احتمالی یکی از اصول اساسی مدیریت آزمایشگاه است اما درک صحیح طراحی آزمایشگاه پزشکی شامل رعایت مواردی چون
- طراحی اولیه استاندارد فضای آزمایشگاه
- جداسازی مناسب و دقیق فضاها متناسب با کاربری آن‌ها و تعداد کارکنان
- رعایت اصول ایمنی استاندارد در فضا
- کابینت بندی آزمایشگاه استاندارد و سکوبندی آزمایشگاه مناسب و انعطاف‌پذیر
- تهویه مناسب شامل استفاده از انواع هود آزمایشگاهی موردنیاز
- نور استاندارد و نورپردازی مناسب فضا
- سیستم آب و فاضلاب و سیستم برق و اتصالات استاندارد
- سیستم شبکه کامپیوتری استاندارد
- سیستم حمل نمونه استاندارد
- طراحی مناسب فضای انبارش (یخچالی و غیر یخچالی)
- انعطاف‌پذیری در طراحی فضاهای فیزیکی جهت تغییر کاربری‌ها در صورت لزوم
- ایجاد نگرش آینده‌نگر در طراحی فضاهای اولیه متناسب با رشد عملکرد و توسعه تست‌ها و بخش‌های آزمایشگاه
می‌باشد.
تبلیغات آزمایشگاه
برای معرفی آزمایشگاه خود می‌توانید به مطب پزشکان , بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها مراجعه نمایید. شما می‌توانید با تبلیغات مؤثر خدمات و نوع آزمایش‌هایی که در آزمایشگاه خود ارائه می‌نمایید را به آن‌ها معرفی کنید و در مورد هزینه‌ها با آن‌ها صحبت نمایید. همچنین دلایلی برای تمایز خدمات خود نسبت به دیگر آزمایشگاه‌ها برای آن‌ها بیان کنید به‌این‌ترتیب می‌توانید آزمایشگاه خود را در جامعه پزشکی بهتر معرفی نمایید.
نیاز به تأسیس آزمایشگاه‌های پزشکی در کشور
اگرچه کسب سود از این نوع آزمایشگاه‌ها کار ساده‌ای نیست زیرا فرایندهای آزمایشگاهی معمولاً گران‌قیمت است و بازپرداخت بیمه‌ها برای این منظور کافی نیست اما نیاز کشور به آزمایشگاه‌های تخصصی روز به روز بیشتر می‌شود.
- افزایش سن جمعیت کشور
- بیماری‌های جدید
- پیشرفت علم و تکنولوژی
و … همگی شرایطی را به وجود آورده است که نیاز به تأسیس یک آزمایشگاه مدرن و مجهز را بیشتر و بیشتر تشدید می‌کند. اما برای کسب سود موردنظر خود از آزمایشگاه نیز شما باید برنامه مالی منظم و منسجم داشته باشید. برای شروع کار خود حتماً منابع مالی قابل‌اعتمادی در نظر بگیرید زیرا این یک تجارت گران‌قیمت است و اگر شما پشتوانه مالی کافی نداشته باشید ممکن است در شروع کار با شکست مواجه شوید.
بنابراین پیش از شروع کار حتماً از قوانین و مقررات راه‌اندازی آزمایشگاه پزشکی مطلع شوید زیرا کوچک‌ترین نقص در مدارک شما می‌تواند منجر به از بین رفتن تمامی زحمات شما گردد و یا حتی پس از راه‌اندازی آزمایشگاه موجب تعطیلی آن شود. ادامه حیات یک آزمایشگاه منوط به یک برنامه کنترل کیفیت و تضمین کیفیت خوب می‌باشد.
شرایط مؤسس آزمایشگاه
كسب موافقت اصولی و مجوز از کمیسیون قانونی اولین شرط تأسیس آزمایشگاه پزشکی است و مجوزهای لازم برای تأسیس آزمایشگاه به اشخاص حقیقی و یا حقوقی پس از تصویب كمیسیون قانونی و اخذ مجوزهای قانونی و با شرایط ذیل داده می‌شود :
الف) تابعیت جمهوری اسلامی ایران
مدارک موردنیاز برای تأسیس آزمایشگاه پزشکی
در اینجا به بررسی مدارک موردنیاز برای تأسیس آزمایشگاه پزشکی می‌پردازیم.
اشخاص حقیقی متقاضی تأسیس آزمایشگاه باید دارای یكی از مدارک ذیل باشند:
- دكتری تخصصی آسیب‌شناسی بالینی یا تشریحی ( یا هردو )
- دكتری تخصصی علوم آزمایشگاهی
- دكترای حرفه‌ای علوم آزمایشگاهی
تبصره : دكترای حرفه‌ای علوم آزمایشگاهی جهت تأسیس آزمایشگاه در 5 شهر بزرگ دانشگاهی (تهران ، مشهد ، اصفهان ، شیراز و تبریز )بایستی دارای 12سال سابقه كارمندی بوده و یا 12سال از زمان فارغ‌التحصیلی گذشته باشد. - دكتری تخصصی یا دارندگان مدرک ( PHD) با گرایش بالینی در رشته‌های (بیوشیمی – خون‌شناسی – بانک خون و ایمونوهماتولوژی- میکروب‌شناسی(باکتری‌شناسی، انگل‌شناسی، ویروس‌شناسی، قارچ‌شناسی)- ایمنی‌شناسی و سرم‌شناسی- ژنتیك پزشكی یا انسانی -سیتوژنتیك پزشكی یا انسانی
تبصره‌ها
تبصره 1: متخصصین تک‌رشته‌ای به‌منظور تأسیس آزمایشگاه تشخیص پزشكی در 5 شهر بزرگ دانشگاهی (تهران ، مشهد ، اصفهان ، شیراز و تبریز )بایستی دارای 10سال سابقه كارمندی بوده و یا 10سال از زمان فارغ‌التحصیلی گذشته باشد با معرفی مسئول فنی واجد شرایط به‌طور هم‌زمان
تبصره2 : متخصصین تک‌رشته‌ای به‌منظور تأسیس آزمایشگاه تشخیص پزشکی در مراكز استان‌ها ، باید دارای 5 سال سابقه كارمندی بوده و یا 5 سال از زمان فارغ‌التحصیلی آن‌ها گذشته باشد با معرفی مسئول فنی واجد شرایط به‌طور هم‌زمان
اشخاص حقوقی
اشخاص حقوقی صرفاً در قالب شرکت‌های تعاونی خدمات بهداشتی و درمانی می‌توانند متقاضی تأسیس آزمایشگاه پزشکی باشند و باید حداقل نصف بعلاوه یک نفر از مؤسسین دارای مدارك علوم آزمایشگاهی (هر مقطع تحصیلی ) باشند و بهر حال معرفی مسئول فنی واجد شرایط الزامی است.
تبصره 1- نهادها و مؤسسات دولتی و یا وابسته به دولت كه از بودجه عمومی استفاده می‌نمایند برای تأسیس آزمایشگاه پزشکی تنها به شرطی می‌توانند اقدام نمایند که دارای مجوزهای لازم ( عدم مغایرت با ضوابط و مقررات و نیز جهت درخواست تأسیس مراکز پزشکی در اساسنامه مركز )باشند.