ترازوی آزمایشگاهی نوعی ترازوی دقیق به منظور اندازه‌گیری وزن ماده‌ها یا اجسام مورد استفاده در پژوهش‌های تحقیقاتی می‌باشد. این وسیله یکی از مهم‌ترین تجهیزات سکوبندی آزمایشگاهی محسوب می‌شود و باید بسیار دقیق باشند. در واقع ترازو آزمایشگاهی با توجه به اهمیت کاربرد در آزمایشگاه‌ها باید بدون خطا باشد. انواع ترازو دارای محفظه توزین برای عدم ایجاد خلل توسط هوای محیط در هنگام وزن کردن می‌باشند. در این مطلب ازشرکت بایرمن با ما همراه باشید تا متوجه شوید ترازوی آزمایشگاهی چیست و با انواع ترازوهای مورد استفاده در آزمایشگاه آشنا شوید.
ترازوی آزمایشگاهی چیست؟
ریشه کلمه‌ی ترازو از واژه فارسی تراز به معنی هم سطح بودن گرفته شده است و به وسیله‌ای گفته می‌شود که بر پایه و اصل هم سطحی کار می‌کند و دارای نام‌های دیگری نظیر وزن‌سنج، جرم‌سنج و میزان می‌باشد. انواع ترازو در موارد مختلفی بکار می‌روند و در این میان ترازوی آزمایشگاهی از ارزش بیشتری برخوردار است. زیرا ترازو آزمایشگاهی برای وزن کردن مواد بسیار ریز و حتی میکروسکوپی استفاده می‌شوند که اغلب باید با دیگر مواد توزین شده ترکیب شوند. از آنجایی که این ترکیبات نظیر ترکیبات دارویی با جان انسان در ارتباط هستند، بنابراین دقت در آن فاکتور حیاتی خواهد بود و باید از ترازوی آزمایشگاهی دقیق استفاده شود.
همچنین به‌منظور عدم لرزش و افزایش دقت ترازوی آزمایشگاهی، در طراحی انواع میزبندهای سکوبندی آزمایشگاهی باید از میزی مخصوص مطابق با استانداردهای مشخص برای این تجهیزات استفاده شود.
کاربرد ترازوی آزمایشگاهی چیست؟
ترازوی آزمایشگاهی دقیق به سبب اندازه‌گیری‌های مطمئن و بدون خطا در آزمایشگاه‌ها بکار می‌روند. از ترازوهای تحلیلی و دقیق در طیف گسترده‌ای از آزمایش‌ها جهت اثبات اصول و نظریه‌های علمی، توسعه مهارت‌ها، فنون و تحقیقات انجام گرفته توسط دانشجویان در آموزش عالی استفاده می‌شود. دقت ترازوی آزمایشگاهی از موارد بسیار حائز اهمیت است و مقیاس آزمایشگاهی ترازو امکان ارائه اندازه‌گیری 0.0001 گرم را دارد.
برخی از کاربردهای دیگر ترازوی آزمایشگاهی شامل کالیبراسیون پیپت آزمایشگاهی، اندازه‌گیری ترکیبات، تعیین چگالی، اندازه‌گیری جرم و حجم، تجزیه و تحلیل مواد، اندازه‌گیری رطوبت و … است.
ویژگی‌های ترازو آزمایشگاهی
در ادامه قصد داریم به ویژگی‌های ترازوی آزمایشگاهی بپردازیم:
- مجهز به حسگرهای بسیار حساس و دقیق
- مجهز به میز توزین با کمترین لرزش
- قابلیت سنجش دقیق‌تر مواد گرمی و بسیار سبک
- قابلیت بکارگیری ابزارهای گوناگون در شکل‌ها و اندازه‌های متنوع
- مجهز به محفظه‌ی توزین برای جلوگیری از تاثیر هوای محیط در وزن کردن
نحوه عملکرد ترازوهای آزمایشگاهی
در طراحی، نحوه کار و اهداف اندازه‌گیری ترازوی آزمایشگاهی تفاوت‌های عمده‌ای وجود دارد. در حال حاضر انواع ترازو آزمایشگاهی به دو گروه عمده تقسیم می‌شوند:
- ترازوهای مکانیکی
- ترازوهای الکترونیکی
انواع ترازو آزمایشگاهی
ترازوهای آزمایشگاهی با توجه به نوع عملکردی که دارند در انواع و مدل‌های مختلف برای اهداف گوناگون طراحی شده و به بازار عرضه شده‌اند. در ادامه با انواع ترازوی آزمایشگاهی آشنا خواهیم شد:
ترازو آزمایشگاهی آنالیتیکال یا تحلیلی
ترازوی آنالیتیکال (Analytical Balance) جهت اندازه‌گیری‌های دقیق وزنی مورد استفاده قرار می‌گیرد و بسیار دقیق و حساس می‌باشد. این ترازو آزمایشگاهی دارای عملکرد مکانیکی می‌باشد و اغلب به صورت محفظه‌دار است تا از اثرات محیطی نظیر
- الکتریسیته ساکن
- باد
- و جریان عادی هوای مکان‌های مسقف
جلوگیری کند. در انتخاب این ترازو باید مواردی نظیر:
- هزینه
- دوام
- قابلیت تکرار
- و طیف اندازه گیری
را مد نظر قرار دهید. این ترازو دارای طیف اندازه‌گیری از میکروگرم تا میلی‌گرم می‌باشد و بهتر است هنگام انتخاب نوع رومیزی این ترازوی آزمایشگاهی را انتخاب کنید. برخی از توانایی‌های ترازوهای تحلیلی عبارتند از:
- توزین درصدی
- آمارگیری
- امکان سنجش چگالی
- قابلیت سنجش دانسیته مواد آزمایشگاهی
ترازو دوکفه‌ای آزمایشگاه
ترازو آزمایشگاهی دو کفه‌ای اغلب برای توزین‌های مقایسه‌ای و اندازه‌گیری مستقیم مواد کاربرد دارد. این ترازو در دو انتهای خود دارای یک کفه‌ی آویزان می‌باشد از این‌رو به آن دو کفه‌ای گفته می‌شود.
ترازوی یک کفه‌ای آزمایشگاه
از ترازوهای یک کفه‌ای برای اندازه‌گیری وزن استفاده می‌شود. برخی ترازوهای یک کفه‌ای شامل
- ترازوهای ساده‌ی فنری
- و ترازوهای پیشرفته الکتریکی
می‌باشند و می‌توانند برای توزین‌های مستقیم یا مقایسه‌ای استفاده شوند.
ترازوی آزمایشگاهی رطوبتی
تزاروهای رطوبتی اغلب در آزمایشگاه‌های شیمی و صنعتی کاربرد دارند و محتوای رطوبتی و وزن خشک معرف‌های مختلف را به شکل دقیقی آنالیز می‌کند. هنگام خرید این ترازو باید به موارد زیر توجه کنید:
- ظرفیت وزن
- تکرار پذیری
- ابعاد
- هزینه
ترازوی آزمایشگاهی پرتابل
ترازوی آزمایشگاهی پرتابل قابلیت اندازه‌گیری وزن خشک با دقت و خوانایی بالا را دارد. این ترازوآزمایشگاه جمع و جور می‌باشد و برخی از انواع این ترازو قابلیت اندازه‌گیری وزنی تا 12 هزار گرم را دارد.
ترازوی گرمی
ترازوگرمی (Gram Scale) یکی از انواع ترازو آزمایشگاهی می‌باشد و کلمه گرم در عنوان این ترازو به دقت و حساسیت آن اشاره دارد. این ترازوها اغلب بدون محفظه توزین و در ابعاد کوچک ساخته می‌شوند.
ترازوی مایکرو
ترازوی مایکرو (Micro Scale) یا میکرو ترازو از زیر مجموعه ترازوهای آزمایشگاهی می‌باشد و از دقت فوق العاده بالایی مبنی‌بر واحد اندازه‌گیری میکروگرم برای توزین برخوردار است. در واقع دقیق‌ترین ترازوهای جهان، ترازوی مایکرو هستند.
روش کار با ترازوی آزمایشگاهی
برای کار با این تجهیزات آزمایشگاهی باید براساس مراحل زیر پیش روید:
- اطراف ترازوی آزمایشگاهی، فضای کافی برای راحتی کار وجود داشته باشد.
- بعد از اطمینان از جریان الکتریکی ورودی به ترازو، آن را به برق اتصال دهید و بعد از چند ثانیه دکمه روشن آن را لمس کنید.
- کفه ترازو آزمایشگاهی را در مکان مشخص شده قرار دهید.
- بعد از روشن شدن ترازو به هیچ وجه عمل توزین را انجام ندهید. زیرا علاوه‌بر اشکال در دستگاه، خطای توزین رخ می‌دهد. لذا بعد از روشن شدن دستگاه
- باید به مدت 30 دقیقه آن را به حال خود رها کنید.
- برای جابجایی دستگاه ابتدا آن را خاموش کنید و سپس از منبع تغذیه جدا نمایید. آنگاه کفه ترازو را از روی آن بردارید و ترازو را جابجا نمایید. اگر ترازوی آزمایشگاهی شما از نوع دارای محفظه است باید ابتدا شیشه‌های آن را محکم با چسب ببندید و سپس دستگاه را جابجا کنید.
شرایط نگهداری انواع ترازو در آزمایشگاه
ترازو آزمایشگاهی باید روی میز مخصوص ضد لرزش قرار گیرد. در برخی موارد که ترازو محفظه‌ای شیشه‌ای دارد حتما آن را باید در مکان تعیین شده و روی میزبندی مخصوصی قرار داد. در آزمایشگاه‌هایی که از این تجهیزات استفاده می‌کنند، وزنه‌های دقیقی در کلاس‌های بالا برای تنظیم و کالیبراسیون دقیق ترازوی آزمایشگاهی، وجود دارد که از ملزومات مهم در نگهداری از ترازو به شمار می‌روند.
از قرار دادن ترازوی آزمایشگاهی در کنار پنجره، فن، هود آزمایشگاهی و کولر خودداری کنید. همچنین این دستگاه را نباید در مکان‌هایی که در معرض نور مستقیم آفتاب هستند بگذارید؛ زیرا حرارت دقت ترازو آزمایشگاهی را کاهش می‌دهد. انواع ترازو را نباید در مکان‌هایی که مستعد پاشیده شدن آب روی این دستگاه‌ها است، بگذارید. برای مشاهده دقیق وزن، باید ترازو را برای 15 تا 30 دقیقه روشن کنید تا به اصطلاح لودسل آن گرم گردد و سپس اقدام به اندازه‌گیری کنید.
روش توزین مواد بوسیله ترازوی آزمایشگاهی دیجیتال به چه صورت است؟
بدین منظور باید بعد از نمایش STABLE، ظرف توزین را روی دستگاه بگذارید و ترازو را با دکمه TARE یا ZERO صفر نمایید. سپس ماده را درون ظرف ریخته و وزن نشان داده شده را یادداشت کنید.
روش کالیبراسیون ترازوی آزمایشگاهی دیجیتال چیست؟
ابتدا باید بعد از تراز کردن دستگاه دکمه ON یا TARE را بزنید تا دستگاه صفر شود. سپس کلید را مجددا تا نمایش علامت CAL نگه دارید و رها کنید. در این حالت نمایشگر CAP را نشان می‌دهد. CAP به معنای کالیبراسیون حساسیت دستگاه و علامت LINE به معنای کالیبراسیون خطی است. برای تغییر حالت کالیبراسیون میان این دو حالت نیز باید دکمه MODE یا OFF را فشار دهید.
