یکی از ابزارهای مهم آزمایشگاه‌های بیولوژی، انکوباتور می‌باشد که برای کشت و رشد سلول‌ها، میکروب‌ها و نمونه‌های زنده کاربرد دارد از این رو نگهداری انکوباتور آزمایشگاه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این دستگاه در بسیاری از زمینه‌های پژوهشی نظیر زیست‌شناسی، میکروب‌شناسی، زیست‌شناسی مولکولی، کشت سلول و باکتری و بسیاری موارد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد و با کنترل دما، رطوبت، کنترل میزان اکسیژن و دی اکسید کربن شرایط ایده‌آلی را برای رشد نمونه‌های زنده فراهم می‌نماید. برای آشنایی بیشتر با این دستگاه کافیست به مقاله انکوباتور آزمایشگاه مراجعه نمایید.
در این مطلب بایرمن با ما همراه باشید تا با اصول نگهداری و نظافت انکوباتور بیشتر آشنا شویم.
آموزش نگهداری انکوباتور آزمایشگاه
لازم است پیش از استفاده از هر یک از تجهیزات آزمایشگاهی ابتدا نحوه نگهداری از آن دستگاه را بدانید. در این مورد انکوباتور نیز مستثنی نبوده و نگهداری صحیح و اصولی از آن موجب افزایش طول عمر و کارایی بهتر دستگاه می‌گردد. انکوباتورها بسیار حساس هستند و لازم است بطور ماهانه تمامی دستگاه با محلول آب و صابون تمیز شده و سپس ضدعفونی گردد.
نکات نظافت انکوباتور آزمایشگاه
- در زمان نظافت، ابتدا دستگاه را خاموش کنید و از برق جدا نمایید. پس از پایان تمیز کاری با محلول صابون تا پایان خشک شدن کامل دستگاه صبر کنید و بعد آن را روشن نمایید.
- مواد شوینده و ضدعفونی کننده‌ای که برای اینکار استفاده می‌کنید باید PH بین 5 تا 8 داشته باشند. تاکید می‌کنیم از مواد قلیایی با PH > 8 استفاده نکنید.
- پیش از بکارگیری مواد شوینده حتما توصیه‌های تولید کننده دستگاه را مطالعه نمایید تا از خوردگی دستگاه در هنگام استفاده از مواد شوینده و ضد عفونی کننده جلوگیری کرده باشید.
- در صورتیکه در فلاسک‌های کشت، آلودگی مشاهده کردید، باید تمامی کشت‌ها از دستگاه خارج شده و درون انکوباتور ضدعفونی گردد.
رفع آلودگی درون دستگاه در زمان نگهداری انکوباتور آزمایشگاه
در صورتی که درون دستگاه توسط مواد بیولوژیکی یا شیمایی خطرناک آلوده شود، با توجه به مواد موجود درون دستگاه و نوع آلودگی می‌توان دو راه پیشنهاد داد:
1.درون محفظه داخلی دستگاه، ضدعفونی کننده مناسب اسپری کنید. البته توجه داشته باشید بعد از اسپری کردن مواد ضد عفونی کننده، دستگاه باید کاملا خشک شده و مجددا مورد استفاده قرار گیرد. همچنین دقت داشته باشید به دلیل آنکه هنگام استفاده از مواد ضدعفونی کننده، ممکن است گازهای قابل اشتعال ایجاد شود، باید پیش از شروع مجدد کار دستگاه، هوای درون آن به خوبی تهویه شود.
2. در صورتی که میزان آلودگی شدید باشد، باید اجزای درون محفظه داخلی توسط یک متخصص خارج شده و تمیز شود. در نهایت با استفاده از مواد ضد عفونی کننده یا اتوکلاو استریل شود.
رفع مشکل خروج انکوباتور از محدوده دمای نرمال
در صورتی که در زمان نگهداری انکوباتور آزمایشگاه با خارج شدن دستگاه از دمای قابل قبول بدون CO2 روبرو شدید باید این موضوع را با کارشناس فنی درمیان گذارید و سپس کارهای اصلاحی نظیر
بررسی منبع برق
بررسی پریز برق و کلیدهای روشن و خاموش
بررسی دمای تنظیمی و در صورت وجود نقص به نماینده سرویس دهنده دستگاه اطلاع دهید.
کنترل دستگاه در زمان نگهداری انکوباتور آزمایشگاه
جهت کنترل انکوباتور لازم است موارد زیر را بررسی کنید:
کنترل سوئیچ اصلی مخصوص ON/OFF دستگاه
کنترل نمایشگر مخصوص انتخاب پارامترها
کنترل حرارت انکوباتور با استفاده از دماسنج به صورت روزانه
نکات کلیدی در زمان کار با انکوباتور
یکی از موارد اصولی نگهداری انکوباتور آزمایشگاه در زمان استفاده از این دستگاه می‌باشد که رعایت آنها برای حفظ ایمنی پرسنل، نمونه آزمایشگاهی و محیط آزمایشگاه الزامی می‌باشد. این نکات عبارتند از:
- انکوباتور را در نزدیک درب‌های اصلی و جریان فن آزمایشگاهی و هواکش‌ها قرار ندهید.
- انکوباتور را در حالت تعادل و روی سطوح صاف قرار دهید.
- مواد فرار یا قابل اشتعال نظیر اتر، بنزین، الکل، پروپان و … را به هیچ عنوان درون انکوباتور قرار ندهید.
- تعویض به موقع ظروف آب درون دستگاه بویژه در انکوباتورهای کشت سلولی ضروری است.
- دقت داشته باشید قفسه‌ها و دیواره دستگاه همواره باید خشک باشند تا از آلودگی در انکوباتور جلوگیری شود.
