نتایج آزمایشات تحت تاثیر عوامل و متغیرهای گوناگونی قرار دارد و استاندارد نمودن روش‌های آزمایشگاهی و استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی باکیفیت نظیر هود میکروبی می‌توانند منجر به نتایج دقیق‌تر و باکیفیت‌تری گردند. از این رو آشنایی با اصول نگهداری از نمونه ها در آزمایشگاه پزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است و لازم است بر اجرای روش‌های کنترل کیفی در تمامی بخش‌های آزمایشگاه تاکید شود تا خطاها حین انجام آزمایشات به حداقل برسند و نتایج دقیق‌تری حاصل گردند. با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله بایرمن قصد داریم شما را نحوه مدیریت نمونه‌های آزمایشگاهی و اصول نگهداری از آنها آشنا نماییم. بدیهی است که رعایت کلیه موارد عنوان شده در این مطلب می‌تواند کمک شایانی برای دستیابی به نتایج بهتر باشد.
دستورالعمل‌های نگهداری از نمونه ها در آزمایشگاه پزشکی
هدف از تدوین این دستورالعمل‌ها اطمینان یافتن از نحوه صحیح جداسازی نمونه‌های آزمایشگاهی از جمله نمونه خون در بخش نمونه‌گیری می‌باشد تا کیفیت لازم جهت انجام آزمایش روی نمونه در حد مطلوب حفظ شود. لازم است نمونه‌های آزمایشی به درستی گرفته شوند و پس از جداسازی دقیق و اصولی به بخش‌های
- ماتولوژی و انعقاد
- الکتروفورز
- بیوشیمی
- ایمونولوژی و سرولوژی
- هورمون و تشخیص مولکولی
- PCR
برای تشخیص بیماری و سایر آزمایشات انتقال داده شود. برخی از اقدامات وابسته که جهت نگهداری نمونه ها در آزمایشگاه پزشکی باید در نظر گرفته شود عبارتند از:
- اطلاع از لیست تمامی آزمایشگاهای قابل پذیرش و نمونه‌گیری براساس “Test List”
- آشنایی با دستورالعمل‌های نمونه‌گیری
- آشنایی با تمام ظروف مورد استفاده برای نمونه گیری در آزمایشگاه
- آگاهی از انواع نمونه‌های مورد نیاز و اصول نگهداری از آنها برای انجام هر یک از آزمایشات
- آشنایی با اصول ایمنی در آزمایشگاه
- آگاهی از دستورالعمل‌های مربوط به مدیریت پسماندهای آزمایشگاهی
انواع نمونه‌های آزمایشگاهی
انواع‌های نمونه‌های آزمایشگاه پزشکی عبارتند از:
- خون
- ادرار
- مدفوع
- مایع منی
- ترشحات بدن
- ونمونه های سیتولوژی و پاتولوژی
که برای نگهداری نمونه های خون و فرآیند جداسازی در آزمایشگاه پزشکی باید وارد بخش جداسازی نمونه‌های آزمایشگاهی شوند و سایر نمونه‌ها باید مستقیما به بخش مربوطه منتقل گردند.
تجهیزات و لوازم مورد نیاز برای آزمایش و نگهداری نمونه ها در آزمایشگاه پزشکی
- فن آزمایشگاهی سانتریفیوژ
- لوله‌های پلاستیکی شفاف و نو
- درب لوله‌های پلاستیکی
- سمپلر
- سرسمپلر نو در سایزهای مختلف
- اپلیکاتور پلاستیکی
- چسب و لیبل و لوازم التحریر
- راک پلاستیکی جهت انتقال نمونه‌ها
- انواع مواد ضدعفونی جهت دست و سطوح آزمایشگاهی
- ظروف مخصوص دفع وسایل آلوده از قبیل Safety Box و سطل زباله مخصوص زباله‌های عفونی
نکات ایمنی در آزمایشگاه پزشکی
در کنار رعایت اصول ایمنی و نگهداری از نمونه ها در آزمایگاه پزشکی درج شده در آیین نامه ایمنی و بهداشتی آزمایشگاه لازم است رعایت نکات زیر نیز مورد توجه قرار گیرند:
- به دلیل ارتباط مستقیم پرسنل با نمونه‌ها بویژه نمونه‌های خونی لازم است کارکنان هنگام انجام عملیات جداسازی نمونه‌ها حتما موارد مربوط به پوشش آزمایشگاهی از قبیل روپوش، کفش، دستکش، ماسک و عینک مخصوص را حتما رعایت کرده و مورد استفاده قرار دهند.
- سطح آنتی بادی در برابر هپاتیت B در حدی باشد که ایمنی کامل فرد را تضمین کند.
- اصول ایمنی مربوط به نحوه مقابله با ریزش مواد عفونی برروی سطوح حتما رعایت شود.
- اصول ایمنی مربوط به دفع زباله و پسماند عفونی به صورت اصولی رعایت و اجرا شود.
- ایمنی مربوط به استفاده از سانتریفیوژ مندرج نیز باید رعایت شود.
- برای جداسازی نمونه‌ها همیشه لوازم پلاستیکی نو مورد استفاده قرار گیرند.
- در ارتباط با نگهداری نمونه‌های اورژانسی با برچسب دایره‌ای آبی رنگ حتما با حفظ شرایط سعی کنید نمونه را با سرعت بالاتری در اختیار بخش فنی مربوطه قرار دهید. لازم به ذکر است لیبل دایره آبی رنگ همیشه باید همراه با لیبل مشخصات نمونه برروی لوله منتقل شود.
