سمپلر آزمایشگاهی یا میکروپیت ابزاری آزمایشگاهی ضروری برای انتقال مشخص و دقیق حجم مایع در محدوده میکرولیتری است. این تجهیزات آزمایشگاهی در اشکال و انواع مختلفی با حجم‌های گوناگون ساخته می‌شود، اما سازو کار انواع سمپلر یکسان می‌باشد. سمپلرها بگونه‌ای طراحی شده‌اند که به عنوان یک پیپت td عمل کرده و در حجم‌های 1 تا 1000 میکرولیتر موجودند. اجزای سمپلر شامل پیستون، نمایشگر حجم، بدنه سمپلر، سر سمپلر، تنظیم کننده حجم، خارج کننده سر سمپلر و .. است. نام دیگر این تجهیزات میکروپیپت است. و براساس حجمی که جابجا می‌کنند، از بخشی به نام tip یا سرسمپلر تشکیل شده‌اند که روی بخش ابتدایی سمپلر قرار می‌گیرد. درواقع مایع مدنظر با قرارگیری درون سر سمپلر منتقل می‌شود.
در ادامه این مطلب از وب سایت شرکت بایرمن به توضیحاتی درباره سمپلر چیست، سر سمپلر آزمایشگاهی، انواع سمپلر و .. خواهیم پرداخت.
سمپلر آزمایشگاهی چیست؟
میکروپیپت یا انواع سمپلر آزمایشگاهی به‌منظور اندازه‌گیری حجم‌های کوچک و برای مواردی که نیاز به دقت بالا دارد مورد استفاده قرار می‌گیرد. محدوده حجم اندازه‌گیری این تجهیزات بین 0.5 تا 1000 میکرولیتر است. انواع سمپلر قادر به انتقال مایعات هستند و برای اهداف مختلفی استفاده می‌شوند. اولین سمپلر با پیستون فنری و سری متحرک توسط دکتر هاینریش اشنیتگر در سال 1957 در ماربورگ آلمان اختراع شد. انواع سمپلر که برای حجم‌های بسیار کوچک یا اصطلاحا ریزحجمه بکار می‌روند، در فرایندهایی نظیر توالی یابی DNA مفید هستند.
سمپلر آزمایشگاهی دقت بسیار بالایی دارند و در زمان انتخاب این تجهیزات باید کمترین محدوده حجمی را انتخاب نمود تا حجم مایع مدنظر به درستی و با میزان خطای کمتری انتقال یابد. از همین رو است که لیبل گذاری انواع سمپلر آزمایشگاهی براساس محدوده حجم استاندارد است.
روش کار با سمپلر یا میکروپیپت آزمایشگاهی
پس از محکم نمودن سر سمپلر روی سمپلر، دکمه کنترل یا فشار را تا توقف اول کمه به آرامی پایین می‌آوریم. در همان زمان نوک میکروپیپت را تقریبا 3 میلی متر در مایع مورد نظر فرو برده و به آرامی دکمه فشار را رها می‌کنیم تا مایع وارد سر سمپلر شود. برای تخلیه مایع درون ظرف و یا لوله آزمایشگاهی مدنظر، با فشار مجدد دکمه تا توقف اول، به آرامی محلول را با تماس به جداره ظرف یا لوله خارج می‌نماییم. پس از 1 تا 3 ثانیه با فشار تا توقف دوم، ادامه محلول را به صورت کامل خارج می‌کنیم.
برای افزایش دقت برای سمپلرهای با حجم 10 میکرولیتر و بیشتر از آن بهتر است قبل از منتقل کردن نمونه، 2 تا 3 بار عمل برداشت و تخلیه تکرار شود تا جدار نوک سمپلر به نمونه آغشته گردد و سپس حجم مورد نظر انتقال یابد. برای حجم‌های کمتر از 10 میکرولیتر نیز کافیست تنها یکبار برداشت با سر سمپلر خشک انجام گیرد و برای اطمینان از تخلیه کامل، کل حجم درون نوک سمپلر با محلول درون ظرف شسته شود.
اجزای سمپلر
سمپلر آزمایشگاهی دارای اجرای زیر است:
- پیستون: این بخش برای برداشتن و تخلیه کردن مایعات بکار می‌رود.
- خارج کننده سر سمپلر: در بالای بدنه سمپلر، دکمه‌ی برای خارج نموده سر سمپلر قرار دارد.
- تنظیم کننده حجم: این بخش در انواع سمپلر متغیر است و با یک پیچ و چرخش آن، حجم مایع مورد نظر تنطیم می‌شود.
- نمایشگر حجم: این بخش با چرخش پیچ تنظیم حجم، مقدار حجم مورد نظر را در قسمت پایین و روی صفحه‌ای نمایش می‌دهد.
- بدنه سمپلر: این بخش با ایجاد خلا در لوله‌های درون آن، قادر به جابجا کردن حجم مشخصی از مایعات است.
- سر سمپلر: بخشی که سر سمپلر روی آن قرار می‌گیرد.
انواع سمپلر آزمایشگاهی بر اساس ساختار
سمپلرها در طرح‌های مختلفی همانند دستی و الکترونیکی، تک کاناله یا چند کاناله، ثابت و متغیر مورد استفاده قرار می‌گیرند. تمامی این میکروپیپت‌ها در زمان کار با لوازم آزمایشگاهی همانند انواع مختلف پیپت آزمایشگاهی، شیشه آلات آزمایشگاهی، کووت آزمایشگاهی و …بکار می‌روند. انواع سمپلر آزمایشگاهی براساس ساختار عملکردی به موارد زیر تقسیم بندی می‌شوند:
سمپلر دستی
این نوع میکروپیپت آزمایشگاهی با استفاده از نیروی دست با پیستونی در بالای خود کار می‌کند. بدین صورت که با ایجاد خلا و مکش محلول به درون سر سمپلر کار می‌کند.
سمپلر آزمایشگاهی الکترونیکی
این مدل برخلاف سایر مدل‌ها، با استفاده از نیروی الکترونیکی کار می‌کند و نیازی به نیرونی انسانی برای مکش و تخلیه ندارد. این امور در این نوع بر پایه تنظیمات سمپلر به صورت یکنواخت انجام می‌گیرد.
سمپلر تک کاناله
این نوع یکی از متداول‌ترین انواع سمپلر مورد استفاده در آزمایشگاه‌های مختلف است. میکروپیگمنت تک کاناله می‌تواند شامل سمپلر ثابت یا متغیر، دستی و یا الکترونیک باشد.
میکروپیپت چند کاناله
این نوع میکروپیپت نیز می‌توانند ثابت یا متغیر باشند. همچنین به صورت دستی و الکترونیکی نیز ساخته می‌شوند. از جمله انواع میکروپیپت چند کاناله می‌توان به سمپلر 8 کاناله و سمپلر 12 کاناله اشاره کرد. این مدل برای تکنیک‌هایی که نیاز به انتقال همزمان تعداد زیادی از محلول است، بکار می‌رود. همچنین این سمپلرها به‌منظور بارگذاری نمونه‌های PCR، داخل چاهک‌های well آکریل آمید یا ژل آگارز برای افزایش سرعت کاربر بکار می‌روند.
سمپلر ثابت
این نوع سمپلر آزمایشگاهی تنها قادر به انتقال حجم مشخصی است و امکان کم و زیاد کردن حجم در آن وجود ندارد. سمپلر ثابت برای مواردی که کاربر بخواهد حجم مشخصی به صورت ثابت برای انجام مرحله‌ای مشخص از تست انتقال دهد، بکار می‌رود.
سمپلر متغیر
میکروپیپت متغیر برای حجمی میان کمترین و بیشترین میزان مشخص شده براساس آنچه روی بدنه آن درج شده است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع سمپلر به دلیل قابلیت انتقال حجم‌های مختلف مایع، در بخش‌های مختلف آزمایشگاهی و طیف گسترده‌ای از تست‌ها بکار می‌رود.
انواع سر سمپلر آزمایشگاهی
سر سمپلرها براساس کاربرد و اندازه در جابجایی حجم‌های مختلف، دارای تقسیم بندی زیر هستند:
- شفاف: برای حجم‌های خیلی پایین بین 0.2 تا 10 میکرولیتر از این نوع استفاده می‌شود.
- زرد: کاربرد این نوع برای حجم‌های 2 تا 200 میکرولیتر است.
- آبی: از این سرسمپلر برای حجم‌های بالا و در حدود 200 تا 1000 میکرولیتر استفاده می‌شود.
نکاتی برای نگهداری و استفاده از سمپلر آزمایشگاهی
در زیر به برخی از نکات مهمی که در زمان کار با میکروپیپت آزمایشگاهی باید رعایت نمود اشاره می‌کنیم:
- تاجای ممکن در آزمایشگاه‌ها از پایه سمپلر استفاده شود.
- براساس میزان کارکرد و موارد مورد استفاده، میکروپیپت به صورت دوره‌ای روغن کاری، سرویس و کنترل کیفی شود.
- هنگامیکه مایع درون سر سمپلر است، به هیچ وجه در حالت افقی قرار نگیرد؛ چراکه به دلیل ورود محلول به شفت دستگاه، عملکرد دستگاه بد می‌شود.
- زمان کار با رک، میکروپیپت را با شدت زیاد وارد سر سمپلر نکنید؛ چراکه موجب کج شدن شفت و شکستگی آن خواهد شد.
- سر سمپلر باید روی میکروپیپت سفت باشد تا سمپلر هوا نکشد.
جنس نوک سمپلرها باید چگونه باشد؟
جنس نوک سمپلر آزمایشگاهی از ترکیبات پلی پروپلین است که سبب شده چسبندگی مایع به سطوح داخلی آن کمتر از شیشه شود. البته نوک سمپلر را نباید استفاده مجدد کرد و شست؛ چراکه خاصیت عدم چسبندگی آن از بین خواهد رفت و باعث تغیر حجم و شکل مکش می‌گردد.
از سمپلر در چه آزمایشگاه هایی استفاده می شود؟
این تجهیزات در آزمایشگاه‌هایی نظیر میکروبیولوژی، ژنتیک، پژوهشی، مولکولی، پزشکی، علوم زیستی، پاتالوژی و … بکار می‌روند.
