میکروپلیت واشر یا شستشودهنده پلیت یکی از دستگاه‌های آزمایشگاهی است که به‌منظور انجام عملیات شستشوی مورد نیاز در تکنیک الیزا، طراحی شده است. شستشو در تکنیک الایزا به دو روش دستگاهی و دستی انجام می‌گیرد. در روش دستی از میکروپیپت‌های یک یا هشت کاناله و همچنین بعضی توزیع‌کننده‌های دستی استفاده می‌شود. عملکرد الایزا واشر پلیت در واقع شستن چاهک‌های پلیت‌های الایزا به صورت اتوماتیک و یا نیمه اتوماتیک در طی چند مرحله مختلف می‌باشد.
در ادامه این مطلب از وب سایت شرکت سکوبندی آزمایشگاهی بایرمن بیشتر به اصول کار و ویژگی‌های الایزا واشر ELISA Washer خواهیم پرداخت.
اصول کار میکروپلیت واشر
میکروپلیت واشر به‌منظور فراهم کردن بافرهای تمیز و لازم برای تکنیک الایزا در روشی کنترل شده ایجاد شده است. این دستگاه با عملیات شستشو از چاهک‌ها محلول‌های اضافی حاصل از واکنش و معرف‌های متصل نشده را برمی‌دارد. تعداد دفعات شستشو نیز براساس نوع تست انجام شده، از 1 تا 4 مرتبه می‌باشد.
ساختمان داخلی میکروپلیت واشر
الایزا واشر ELISA Washer، یکی از لوازم آزمایشگاهی است که دو مخزن دارد که یکی از آن‌ها برای بافر شستشو و دیگری جهت پسماند ایجاد شده طی فرآیند شستشو می‌باشد. همچنین این دستگاه دارای سیستم توزیع، سیستم کنترل، سیستم پیشرفته رباتیک و سیستم مکش می‌باشد که در زیر به توضیح هرکدام از این اجزا خواهیم پرداحت:
سیستم توزیع کننده
این سیستم شامل مخزنی به‌منظور ذخیره محلول شستشو، یک یا چند پمپ و یک سر توزیع کننده می‌باشد. معمولا بخش سر توزیع کننده دارای 8 جفت سوزن جهت شسشتو و مکش همزمان چاهک‌های یک ردیف است. در برخی از مدل‌ها 12 جفت سوزن و در برخی دیگر نیز فرآیند شستشو به صورت همزمان برای تمام چاهک‌ها انجام می‌گیرد. برخی از میکروپلیت واشرها می‌توانند با انواع مختلف محلول‌های شستشو کار کنند و براساس برنامه‌ای که اپراتور به آن‌ها می‌دهد، تغییرات محلول را انجام دهند.
سیستم کنترل
میکروپلیت واشر در حالت کلی بوسیله سیستم میکروپروسسوری کنترل می‌گردد. این سیستم وظیفه برنامه‌ریزی و کنترل مراحلی از قبیل زمان مورد نیاز، ریختن و کشیدن مایعات و چرخه‌های شستشو را برعهده دارد. از طرفی تنظیم عمل کشش پلیت براساس نوع چاهک هر کدام از پلیت‌ها که جزو کدام چاهک‌های ته گرد، ته مسطح و یا V شکل هستند و بر حسب مدل پلیت (96 تا 384 چاهکی) و نیز کنترل حجم‌های مکش یا توزیع شده، حرکت دادن پلیت و سیکل‌های خیساندن را برعهده دارد.
سیستم مکش
این سیستم به مکانیسم ایجاد خلا و مخزنی به‌منظور جمع‌آوری پسماند برداشته شده از چاهک‌ها و مایعات، نیاز دارد. خلا توسط پمپ‌های خارجی و یا داخلی تامین می‌گردد. مکش نیز بوسیله سوزن‌های تعبیه شده روی خشک کننده یا شستشودهنده انجام می‌گیرد. تعداد این سوزن‌ها براساس نوع شستشو دهنده بین 1 تا 3 عدد متغیر است؛ بدین معنا که در صورتی که تنها از یک سوزن استفاده شود، عمل مکش و شستشو تنها با این سوزن انجام می‌گیرد. اما اگر از 2 سوزن استفاده شده باشد، یکی از آن‌ها برای توزیع محلول شستشو و آن یکی برای تخلیه پسماند بکار می‌رود. درصورتی هم که از 3 سوزن استفاده شود، اولی برای تامین محلول شستشو، سوزن بعدی جهت تخلیه و آخری برای کنترل محلول اضافه‌ی موجود در چاهک‌ها بکار می‌رود. معمولا سوزن توزیع‌کننده از سوزن تخلیه بلندتر است؛ بدین معنا که سوزن تخلیه نسبت به سوزن توزیع میان 0.3 تا 0.5 میلی‌متر بالاتر از ته چاهک می‌ایستد.
سیستم پیشرفته رباتیک
مکانیسم سیستم پیشرفته رباتیک بدین شکل است که بازوی مکانیکی نصب شده روی سیستم توزیع و تخلیه، محلول توزیع‌کننده را به صورت افقی حرکت داده تا به بالای چاهک در پلیت الایزا برسد. زمانی که به محل مورد نظر رسید،حرکتی عمودی به طرف چاهک توسط بازوی مکانیکی انجام می‌دهد و محلول شستشو توزیع و پسماند تخلیه می‌گردد. این عملیات در بعضی شستشوکننده‌ها برای همه چاهک‌ها به صورت همزمان انجام می‌گیرد.
نکات مهم در زمان شستشوی تست های الایزا
در زیر به برخی از نکات مهم هنگام شستشوی تست‌های الایزا اشاره خواهیم نمود:
- هدف اصلی شستشو، تخلیه کامل اتصال‌ها و مولکول‌های غیر اختصاصی از محیط واکنش است. از این رو رعایت تعداد دفعات و نحوه شستشو حائز اهمیت است.
- در روش دستی، فشار بالای شستشو به علت تخلیه سریع بافر، سبب حذف و جداسازی اتصالات اختصاصی از کف چاهک‌ها و همچنین کاهش کاذب جذب نوری خواهد شد.
- فشار پایین شستشو در روش دستی به دلیل تخلیه آهسته بافر سبب عدم دفع کامل اتصالات غیراختصاصی و همچنین افزایش کاذب جذب نوری می‌شود.
- توجه به زمان خیس خوردن چاهک بین 20 تا 40 ثانیه در فواصل شستشو مهم ست؛ چراکه این مرحله می‌تواند کمک‌کننده مرحله دفع کامل و جداسازی اتصالات غیراختصاصی باشد.
- به‌منظور شستشو به صورت دستی با سمپلر آزمایشگاهی، برای جداسازی کمپلکس‌های پوشیده شده در کف چاهک و جلوگیری از آسیب فیزیکی به چاهک الایزا تلاش کنید تخلیه نمونه آزمایشگاهی به صورت مایل انجام گیرد.
- در پروسه شستشو، محلول شستشو باید تا لبه فوقانی چاهک پر گردد تا احتمال آلودگی از یک چاهک به چاهک دیگر کاهش یابد.
- جلوگیری از ایجاد حباب هوا در چاهک‌ها و همچنین جلوگیری از سرریزی محلول و تماس با کف چاهک منجر به کاهش کاذب جذب نوری خواهد شد.
- یکی از محلول‌های ایزوتونیک شستشو مناسب، بافر فسفات سالین است که اثرات تخریبی کمتری روی کمپلکس آنتی ژن-آنتی بادی می‌گذارد.
- در مرحله مکش در روش شستشو دستی، چاهک‌ها باید به صورت کامل تخلیه شوند و هیچگونه قطره اضافی از مایع بافر در چاهک وجود نداشته باشد. این عمل بواسطه برگرداندن یک باره میکروپلیت واشر روی کاغذ جاذب و بدون پرز انجام می‌شود. البته خشک کردن طولانی و بیش از حد مجاز نیست.
- به‌منظور شستشوی سریع و راحت، باید از دستگاه واشر الایزا برای دسترسی به نتایج دقیق‌تر استفاده شود.
- خوانش میزان جذب محتوای چاهک‌ها بوسیله الایزا ریدر باید در زمانی مشخص شده انجام گیرد.
اصول نگهداری دستگاه میکروپلیت واشر
جهت نگهداری و افزایش طول عمر میکروپلیت واشر باید به موارد زیر توجه کنید:
- نصب دستگاه میکروپلیت واشر در محیطی تمیز و عاری از گرد و غبار
- استفاده از انواع میزهای سکوبندی آزمایشگاهی ثابت با ابعادی متناسب با تجهیزات دستگاه نظیر انکوباتور آزمایشگاهی، خوانشگر، توزیع‌کننده و کامپیوتر و دیگر تجهیزات جانبی و دوری از دستگاه‌های ایجادکننده لرزش نظیر شیکرها، روتاتور آزمایشگاهی و سانتریفیوژ
- قرارگیری دستگاه در سطحی تراز و افقی
- تمیز کردن فیلتر ورودی تیوب شسشتو هر چند وقت یکبار
- خالی کردن مسیر از مایع شستشو قبلی پیش از استفاده
- شستشو کل مسیر عبور محلول‌ها با آب مقطر در پایان هر روز برای جلوگیری از ایجاد رسوب در مسیرها
- استفاده از سوزن‌های ارسالی همان دستگاه برای باز کردن مسدودی سوزن‌های مانیفولد
برنامه نگهداری روزانه از میکروپلیت واشر
- کنترل حجم توزیع شده در چاهک‌ها
- کنترل کردن تاثیر سیستم مکش
- ارزیابی یکسان پر شدن چاهک‌ها
- بررسی تمیزی سوزن‌های مکش و توزیع‌کننده محلول‌ها
- تمیز کردن دستگاه با آب مقطر بعد از استفاده برای حذف بقایای نمک در سوزن‌های مکش و توزیع
- استفاده از پارچه‌ای آغشته به دترجنت ملایم برای تمیز نمودن سطح خارجی دستگاه
برنامه نگهداری دستگاه میکروپلیت واشر سه ماه یکبار
- تمیز کردن اتصالات و کانال‌ها و حل کردن و جایگزین نمودن مشکلات نشت یا نشانه‌های خوردگی
- روغن‌کاری اجزای مکانیکی الایزا واشر پلیت و بررسی سالم بودن قطعات
- انجام کالیبراسیون براساس دستورالعمل سازنده و بررسی تنظیم بودن اجزای سیستم
- بررسی سالم بودن کابل ارتباطی داخلی و اتصالات الکترونیکی
- بررسی سالم بودن فیوز و تمیزی نقاط اتصالی
- تمیز کردن دستگاه میکروپلیت واشر بعد از کار با آب مقطر
واشر میکروپلیتی به چه منظور استفاده می شود؟
واشر میکروپلیت جهت تمیز کردن و شستشوی میکروپلیت‌ها بکار می‌رود که اصولا در سنجش‌های آزمایشگاهی نظیر الایزا، سنجش‌های مبتنی بر سلول و آنزیمی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کاربرد دستگاه میکروپلیت واشر چیست؟
الایزا واشر پلیت در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، دفاتر بازرسی کیفیت و دیگر حوزه‌های بازرسی همانند کشاورزی، دامپروری، شرکت‌های مواد غذایی و خوراک دام بکار می‌رود.
