آزمایشگاه مکانی است که با فراهم کردن شرایط کنترل شده امکان انجام تحقیقات علمی، فناوری، آزمایشات و اندازه گیری‌ها را میسر می‌سازد. خدمات آزمایشگاه و احداث آزمایشگاه تحقیقاتی در حوزه‌های مختلف از جمله پزشکی، صنعتی، صنایع غذایی، بیمارستانی، شیمیایی و … انجام می‌گردد و نیازمند تجهیزات آزمایشگاه و سکوبندی آزمایشگاهی استاندارد و با کیفیت می‌باشد تا روند آزمایشات با دقت و سرعت بالاتری انجام گردد و کاربران راحتی و تسلط کافی هنگام کار داشته باشند. با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله بایرمن به بررسی اجمالی آزمایشگاه‌های تحقیقاتی و پژوهشی می‌پردازیم.
بررسی اجمالی آزمایشگاه تحقیقاتی
آزمایشگاه‌های مورد استفاده برای انجام تحقیق‌ها علمی و پژوهشی به دلیل تفاوت نیازهای متخصصان در زمینه‌های گوناگون علمی، پزشکی و مهندسی، اشکال گوناگونی دارند. برای نمونه ممکن است :
یک آزمایشگاه فیزیک نیازمند شتاب دهنده ذرات یا محفظه خلا باشد، در حالی که برای راه اندازی آزمایشگاه مواد و متالوژی لازم است دستگاه‌هایی نظیر ریخته گری یا تصفیه فلزات تهیه شود.
یک شیمی دان یا زیست شناس ممکن است از یک آزمایشگاه مرطوب استفاده کند، در حالی که آزمایشگاه روانشناسی ممکن است اتاقی مجهز به آینه‌های یک طرفه و دوربین مخفی یاشد که در آن رفتار افراد زیر نظر گرفته می‌شود.
و بسیاری از مثال‌ها در این زمینه وجود دارد. بنابراین آزمایشگاه تحقیقاتی را می‌توان به عنوان یک اتاق پژوهشی در فضای یادگیری مدارس، دانشگاه‌ها، صنایع، تاسیسات دولتی، نظامی و حتی درون فضاپیماها و کشتی‌ها یافت.
تاریخچه آزمایشگاه
اولیه‌ترین “آزمایشگاه تحقیقاتی به سبک امروز” ثبت شده مربوط به کیمیاگری و تهیه دارو در کشور انگلیس است. ظهور دیدگاه علمی در طول مدت جنگ جهانی دوم با معرفی شتاب دهنده‌های ذرات و دستگاه‌های مشابه، منجر به افزایش ابعاد و اندازه‌های آزمایشگاه‌ها و تجهیزات علمی شد.
طبق شواهد موجود اولین آزمایشگاه، آزمایشگاه خانگی فیثاغورث ساموس ، فیلسوف و دانشمند مشهور یونانی است. این آزمایشگاه زمانی پایه گذاری شد که فیثاغورس آزمایشی را درباره تن صدا و لرزش رشته انجام داد.
شروع کار در آزمایشگاه تحقیقاتی در نیمه قرن نوزدهم آغاز شد و با گذشت زمان در قرن 20 انواع مختلف تجهیزات تولید شدند.
لازم به ذکر است که به طور اتفاقی در سال 2002 یک آزمایشگاه شیمیایی زیر زمینی مربوط به قرن 16 کشف شد. کاشفان معتقدند مالک این آزمایشگاه رودولف دوم ، امپراطور مقدس روم بوده است. این آزمایشگاه Speculum Alchemiae نام دارد و به عنوان موزه پراگ حفظ شده است.
تکنیک‌های آزمایشگاهی چیست؟
تکنیک‌های آزمایشگاهی در آزمایشگاه تحقیقاتی شامل مجموعه روش‌هایی هستند که در علوم طبیعی مختلف نظیر
- شیمی
- زیست شناسی
- فیزیک
- و …
برای انجام آزمایشات و دستیابی به نتایج موثر و کاربردی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تکنیک‌ها با استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی ساده و پیچیده از ظروف شیشه‌ای آزمایشگاه گرفته تا دستگاه‌های پیشرفته مختلف انجام می‌گردد. با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی تجهیزات و دستگاه‌های آزمایشگاهی نیز پیشرفت‌های چشمگیری داشته‌اند و منجر به انجام دقیق‌تر تکنیک‌های آزمایشگاهی شده‌اند.
تجهیزات و ملزومات آزمایشگاه تحقیقاتی
به ابزارهای گوناگونی که محققان و دانشمندان در آزمایشگاه مورد استفاده قرار می‌دهند و توسط آنها به بررسی نتایج می‌پردازند تجهیزات آزمایشگاهی گفته می‌شود. برخی از تجهیزات کلاسیک آزمایشگاه تحقیقاتی عبارتند از:
- شعله‌های بنزین
- انواع میکروسکوپ
- تجهیزات ویژه مثل انواع اتاق‌های تهویه مطبوع ، اسپکتروفتومتر و کالری سنج و …
برخی تجهیزات آزمایشگاه تحقیقاتی شیمیایی
- هود شیمییایی آزمایشگاه
- ظروف شیشه‌ای آزمایشگاهی مانند لیوان یا بطری واکنش دهنده
- دستگاه‌های تحلیلی به عنوان HPLC یا اسپکتروفتومتر
- فن سانتریفیوژ
برخی تجهیزات آزمایشگاه زیست شناسی مولکولی
- شیکر و میکسر
- پیپت
- سیکلرهای حرارتی (PCR)
- فتومتر
- یخچال و فریزر
- فریزرهای ULT
- دستگاه های جوجه کشی (انکوباتور)
- بیوراکتور
- کابینتهای ایمنی بیولوژیکی
- ابزارهای توالی
- هودهای بخار
- اتاق محیط زیست
- رطوبت ساز
- ترازو
استانداردها و ایمنی آزمایشگاه‌های مختلف علمی و پژوهشی
در آزمایشگاه‌های مختلف خطراتی وجود دارد که می‌تواند شامل مواردی نظیر
- سموم و بخارات سمی
- عوامل عفونی
- مواد قابل اشتعال
- مواد منفجره
- یا رادیواکتیو
- و …
باشند. بنابراین در نظر گرفتن اقدامات ایمنی پیش از راه اندازی آزمایشگاه بسیار حیاتی می‌باشد. بنابراین لازم است برای به حداقل رساندن خطرات قوانینی وضع شود و از تجهیزات ایمنی نظیر
- چشم شوی اضطراری
- کمد نگهداری مواد شیمیایی
- و …
برای محافظت از کاربران آزمایشگاه در برابر آسیب یا کمک به واکنش در موارد اضطراری استفاده شود. همچنین لازم است بازرسی‌ها و ممیزی‌ها برای ارزیابی و بررسی خطرات ناشی از
- جابجایی و نگهداری مواد شیمیایی
- تجهیزات الکتریکی
- آسیب‌های زیستی
- مدیریت پسماندهای خطرناک
- زباله‌های شیمیایی
- خانه داری و آمادگی اضطراری
- ایمنی در برابر اشعه
- تهویه
- و همچنین آزمایش تنفس و هوای داخلی
به طور مرتب انجام شود. به علاوه ضروری است کارکنان آزمایشگاه آموزش‌های لازم هنگام کار در آزمایشگاه تحقیقاتی را فرا بگیرند. برای راه اندازی آزمایشگاه علمی-پژوهشی ایمن و مجهز می‌توانید با اطمینان و خیال آسوده کار خود را به شرکت بایرمن بسپارید.
