از مهم‌ترین ابزارها و تجهیزات آزمایشگاه‌های بیولوژی، انکوباتور آزمایشگاهی است که در کشت و رشد میکروب‌ها، سلول‌ها و نمونه‌های زنده بکار می‌رود. نحوه استفاده و نگهداری انکوباتور آزمایشگاهی به سبب کاربرد این دستگاه در زمینه‌های زیست‌شناسی، میکروب‌شناسی، کشت باکتری و سلول و زیست شناسی مولکولی و … بسیار مهم است. توجه به شرایط نگهداری انکوباتور، تمیز کردن انکوباتور به صورت ماهانه، بررسی دمای تنظیمی، و … از نکات نگهداری انکوباتور آزمایشگاهی است که می‌بایست رعایت گردد. برای آشنایی بیشتر با این دستگاه کافیست به مقاله انکوباتور آزمایشگاه مراجعه نمایید.
در ادامه این مطلب از وب سایت بایرمن با انکوباتور آزمایشگاهی، انواع، اجزاء و اصول نظافت و نگهداری و همه چیز درباره انکوباتور آزمایشگاهی آشنا خواهید شد.
نحوه استفاده و نگهداری انکوباتور آزمایشگاهی
قبل از استفاده از این دستگاه، دانستن نکات نگهداری از تجهیزات آزمایشگاهی نظیر انکوباتور آزمایشگاهی بسیار مهم است. نحوه نگهداری از انکوباتور آزمایشگاهی به صورت صحیح و اصولی، باعث افزایش طول عمر و عملکرد بهتر دستگاه خواهد شد. این دستگاه به سبب حساسیت باید به صورت ماهانه با آب و صابون پاکسازی شوند.
نحوه نظافت انکوباتور
- زمانیکه تصمیم به تمیز کردن دستگاه می‌گیرید ابتدا باید دستگاه را خاموش و از برق بکشید و پس از خشک شدن دستگاه مجددا آن را به برق متصل کنید.
- برای تمیز کردن این دستگاه باید از مواد ضدعفونی‌کننده‌ای با PH بین 5 تا 8 استفاده نمود. استفاده از مواد قلیایی با PH بیشتر از 8 ممنوع است.
- قبل از استفاده از مواد تمیزکننده نیز باید به توصیه‌های تولیدکننده دستگاه، توجه نمود. تا از خوردگی دستگاه حین اسنفاده از موادضدعفونی‌کننده جلوگیری شود.
- درصورت مشاهده آلودگی در فلاسک‌های کشت، کشت‌ها را از دستگاه خارج نموده و درون آن را ضدعفونی نمایید. برای این کار نیز باید از دستکش استفاده کنید.
- برای پاکسازی درون دستگاه باید قفسه‌ها را جدا کرده و سینی نگهداری آب را نیز خارج کنید.
- تمیزکاری دقیق که 6 ماه یکبار انجام می‌شود باید قفسه‌ها را درون فویل پیچیده و اتوکلاو نمایید.
کنترل کیفیت دستگاه انکوباتور
- کنترل نمودن سوئیچ روشن و خاموش دستگاه
- بررسی صفحه نمایش تعبیه شده برای پارامترها
- بررسی روزانه دمای انکوباتور نوزاد و آزمایشگاه
شرایط نگهداری انکوباتور و از بین بردن آلودگی درون آن
اگر درون انکوباتور آلوده به مواد شیمیایی و بیولوژیکی خطرناک شود، دو راهکار براساس نوع ماده موجود درون دستگاه وجود دارد:
- اسپرس کردن موادضدعفونی‌کننده درون محفظه داخلی دستگاه. که بعد از اینکار باید اجازه دهید دستگاه خشک شود و سپس اقدام به روشن کردن آن کنید. همچنین به دلیل ایجاد گازهای قابل اشتعال توسط موادضدعفونی‌کننده باید هوای درون دستگاه پیش از روشن کردن آن تهویه گردد.
- اگر آلودگی درون دستگاه شدید باشد باید متخصص اقدام به خارج نمودن اجزای درون انکوباتور نماید و سپس پاکسازی انجام گیرد. برای پاکسازی نیز میتوان از اتوکلاو استریل استفاده نمود.
نحوه قرارگیری صحیح دستگاه
- برای بهبود عملکرد دستگاه باید آن را در مکانی مناسب به صورت صحیح قرار دهید.
- مکانی که انکوباتور در آن قرار می‌گیرد به دلیل نوسانات دما نباید در معرض نور مستقیم خورشید باشد.
- باید اطراف دستگاه فضای کافی برای تخلیه گرما و جایگیری سیم‌ها و سوکت‌ها باشد.
- برای جلوگیری از خطر نفوذ آلاینده‌ها، بهتر است دستگاه را روی یک پایه قرار دهید.
- از قراردادن دستگاه در مناطقی که مرطوب است و احتمال رشد قارچ وجود دارد، خودداری کنید.
- دستگاه را منابع ارتعاشی نظیر همزن‌ها، یخچال‌ها و شیکرها دور کنید.
- از تمیز بودن اطراف دستگاه مطمئن شوید.
کنترل دما از نکات نگهداری انکوباتور آزمایشگاه
این دستگاه‌ها به طورمعمول در دمای 37 درجه نگهداری می‌شوند. تغییر این دما باعث مهار رشد و از بین رفتن کشت‌ها می‌شود که بدین منظور از دماسنج دوم بکار می‌رود. درصورت که انکوباتور شما درب شیشه‌ای دارد، دماسنج مدرجی را داخل شیشه وصل کنید. با مقایسه دمای آن با دمای سنسور می‌توانید زمان کالیبره شدن آن را متوجه شوید. همچنین برای ثابت نگه داشتن دما از باز و بسته کردن بی‌مورد درب دستگاه خودداری کنید.
کنترل رطوبت و CO2
برای نگهداری انکوباتور آزمایشگاه و انکوباتور یخچالدار، باید سطح رطوبت و میزان co2 بررسی شود. تغییرات این پارامترها روی سلول‌ها و بافت‌ها تاثیر می‌گذارد. عموما رطوبت این دستگاه باید 95 درصد باشد که بدین‌منظور سینی آب زیردستگاه نباید در معرض خشک شدن باشد. کنترل co2 برای انکوباتورهای co2 مهم است. میزان co2 باید حدود 5 درصد باشد تا برای رشد مطلوب ph ثابت حفظ شود. بررسی co2 توسط آنالایزر گاز خارجی، هرچند ماه یکبار انجام می‌شود.
تعویض فیلتر هوا:
هنگام فعالیت دستگاه 20 لیتر هوا در هر دقیقه از فیلتر عبور می‌کند. اگر فیلتر کدر شود، هوا در این محفظه با مشکل مواجه می‌شود. از این رو، این بخش بنا بر دستور العمل انکوباتور آزمایشگاهی و راه اندازی دستگاه باید عوض شود.
عوض کردن آب مخزن:
برای جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها در مخزن، هر 24 ساعت یکبار باید آب داخل مخزن عوض شود.
نکات کلیدی در حین کار انکوباتور
یکی از موارد مهم در نگهداری انکوباتور آزمایشگاه هنگام استفاده از این دستگاه است که رعایت موجب حفظ ایمنی پرسنل، محیط آزمایشگاه و نمونه آزمایشگاهی می‌شود. این نکات شامل موارد زیر است:
- از قراردادن انکوباتور در نزدیکی هواکش‌ها و درب‌ها اصلی و جریان فن آزمایشگاهی جلوگیری کنید.
- انکوباتور را در سطحی صاف و به صورت متعادل قرار دهید.
- از قرار دادن مواد قابل اشتعال نظیر بنزین، الکل، اتر و … درون دستگاه خودداری کنید.
- سینی آب درون دستگاه را به موقع تعویض نمایید.
- از خشک بودن قفسه‌ها و دیواره‌های دستگاه مطمئن شوید تا دستگاه دچار آلودگی نشود.
