یکی از مهمترین وظایف کاربران پرسنل آزمایشگاه شناخت دقیق لوازم آزمایشگاهی و کار با تجهیزات آزمایشگاهی می‌باشد. همچنین مسلط بودن بر نحوه کار دستگاه‌ها و تجهیزات و لوازم آزمایشگاهی، برخورد صحیح با دستگاه‌ها و انواع لوازم آزمایشگاهی در زمان خرابی، عیب‌یابی و برخورد مناسب در هنگام بروز سایر حوادث برای پرسنل آزمایشگاه مفید و کاربردی می‌باشد. در ادامه این مطلب از وب سایت بایرمن به بررسی و آشنایی لوازم آزمایشگاهی و لوازم آزمایشگاه شیمی می‌پردازیم.
تجهیزات و لوازم آزمایشگاهی
کلیه لوازم و تجهیزات آزمایشگاهی که در ادامه به آنها اشاره شده است در تمام آزمایشگاه‌ها مشترک بوده و عموما مورد استفاده قرار می‌گیرند :
- هات پلیت
- هیتر استایرر
- شیکر لوله ورتکس
- شیکر ارلن و بالن
- فریزر آزمایشگاهی
- هود شیمیایی
- هود میکروبی لامینار فلو
- آون (فور)
- انکوباتور
- شیکر انکوباتور
- میکروسکوپ
- ترازوهای آزمایشگاهی با دقت‌های مختلف
- آب مقطر‌گیری یکبار تقطیر
- آب مقطر‌گیری دوبار تقطیر
- سانتریفیوژ و میکروفیوژ
- بن ماری جوش (حمام آب)
- اتوکلاو رومیزی و ایستاده
- پیپتور
- سمپلر ثابت، متغیر و چندکاناله
- بورت اتوماتیک
- شیشه‌آلات آزمایشگاهی
- چینی‌آلات آزمایشگاهی
- انواع میز بندی آزمایشگاه یک‌طرفه و دوطرفه
- میز توزین
- انواع شیرآلات آزمایشگاهی
در ادامه به توضیحات برخی از انواع لوازم آزمایشگاهی می‌پردازیم:
هات پلیت از انواع لوازم آزمایشگاهی
هات پلیت، صفحه حرارتی است که برای ترکیب کردن و حل نمودن محلول‌ها و گرم کردن نمونه‌ها در آزمایشگاه کاربرد دارد و یکی از لوازم آزمایشگاهی عمومی محسوب می‌شود. این دستگاه در انواع هات پلیت مگنت‌دار و هات پلیت استیرر موجود می‌باشد و در آزمایش‌های مختلف دما و سرعت کاربرد دارد. مایعات با استفاده از مگنت درون ظرف بدون هیچ ارتباط مکانیکی مخلوط میشوند و به این ترتیب سرعت چرخش مایع داخل هات پلیت، شکل و اندازه مگنت تعیین می‌شود. در این دستگاه انرژی بهینه و سرعت دلخواه کاربر توسط برد الکترونیکی تامین می‌گردد و دمای صفحه حرارت دهنده به طور دائم توسط ترموستات قیاسی دارای حباب حسگر، کنترل می‌شود.
آشنایی با لوازم آزمایشگاهی آون یا فور
آون با فور خشک‌کننده از دیگر لوازم آزمایشگاهی است که برای خشک‌کردن و استریل کردن ظروف شیشه‌ای و فلزی در آزمایشگاه‌ها کاربرد دارد. این وسیله در انواع مختلفی موجود می‌باشد و عموما در دامنه حرارتی بین دمای اتاق تا 350 درجه سانتی‌گراد فعالیت می‌کند. برخی از انواع آون تا دمای 600 درجه سانتی‌گراد نیز قادر به فعالیت هستند. این دستگاه با نام‌هایی همچون “آون هوای داغ” یا “گرم خانه” نیز شناخته میشوند.
انکوباتور آزمایشگاهی از لوازم آزمایشگاه شیمی
انکوباتور یکی از لوازم آزمایشگاهی است که برای کاربردهایی همچون کنترل دما، کنترل رطوبت و کنترل سایر شرایط محیطی برای نگهداری و کشت نمونه‌های آزمایشگاهی کاربرد دارد. این وسیله دارای محفظه بسته و ایزوله‌ای می‌باشد که تا حد امکان از ورود و خروج دما و گازها به بیرون جلوگیری می‌کند. در این دستگاه هیتر قابل تنظیمی وجود دارد که توسط المنت‌هایی دما را بین 60 تا 100 درجه سانتی‌گراد افزایش می‌دهد. در این نوع لوازم و تجهیزات آزمایشگاهی سنسورهای دمایی برای تعیین دمای داخل انکوباتور تعبیه شده است. سیستم کنترل دمای موجود در این دستگاه از ترموکوپل‌های معمولی یا سیستم‌های مبتنی بر میکرو کنترلرها و plc تشکیل شده است و دمای درون دستگاه را در حد تعیین شده ثابت نگه می‌دارد.
برخی انکوباتورها، همانند انکوباتور یخچال می‌توانند دما را تا حد ممکن پایین آورند و برخی دیگر قادر به کنترل رطوبت یا سطح CO2 هستند. همچنین سیستم کنترل رطوبت، میزان رطوبت انکوباتور را تا حد تنظیم شده ثابت نگه می‌دارد و این کار توسط سنسورهایی برای نمونه‌برداری از رطوبت درون محفظه انجام می‌شود. این دستگاه رطوبت مورد نیاز خود را از مخزن آب و سیستم گرمایش انکوباتور تامین می‌کند. گازهای موجود در انکوباتور از طریق مخازن خارجی تامین میشوند و با استفاده از سنسورهای مخصوص اندازهگیری شده و توسط سیستم‌های PLC و میکروکنترلرها کنترل می‌گردد.
مشخصات انکوبارتورها
انکوباتورها در انواع گوناگونی موجود می‌باشند و دارای مشخصات و ویژگی‌های زیر می‌باشند:
- سرعت (shake) قابل تنظیم
- مانیتورینگ پارامترها
- قابلیت برنامه‌ریزی برای تنظیم دما و رطوبت
این مشخصه‌ها برای مقادیر مختلف در فاصله‌های زمانی گوناگون قابل تنظیم هستند و تمامی این تغییرات به‌صورت الکترونیکی انجام می‌گردند.
چینی‌آلات و شیشه‌آلات آزمایشگاهی
شیشه و چینی‌آلات آزمایشگاه از دیگر لوازم آزمایشگاهی هستند. شیشه آلات آزمایشگاه از جنس پیرکس و سایر متریال‌ها تولید شده‌اند و باید تاییدیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی داشته باشند. مهمترین انواع شیشه‌آلات شامل موارد زیر هستند:
- بشر، ارلن، بالن ته‌صاف و ته گرد، بالن ژوژه
- بورت، استوانه مدرج، باریل، پتری‌دیش
- دسیکاتور شیردار و ساده
- شیشه‌آلات پودری و مایعی سفید و رنگی
- قیف دکانتور، قیف ساده
- لام و لامل
- پی‌پت
- و…
همچنین چینی‌آلات آزمایشگاهی شامل بوته چینی، انواع کروزه، قایقک چینی، قیف بوخنر، کپسول چینی و … می‌باشند.
ترازوی آزمایشگاهی دیجیتال
ترازوهای آزمایشگاهی دیجیتال یکی از لوازم آزمایشگاهی عمومی به شمار میروند و در انواع یک کفه‌ای، دوکفه‌ای و جیبی موجود می‌باشند. از آنجایی که عوامل محیطی همچون دما، رطوبت، نیروی جاذبه و هوا در اندازهگیری صحیح وزن مواد نقش دارند باید عوامل مهمی در نگهداری ترازوی آزمایشگاهی در نظر گرفته شود که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره شده است:
- ترازو باید در مکانی دور از جریان هوا، در وضعیت کاملاً افقی و در محلی ثابت و بدون ارتعاش قرار گیرد.
- پیش از هر اندازهگیری ابتدا ترازو را صفر کنید.
- از ظرف‌های کوچک برای وزن نمودن استفاده کنید و از به کار بردن ظروف پلاستیکی خودداری نمایید.
- ظرف و ماده‌ای که قصد وزن نمودن آن را دارید پیش از توزین آن را به حرارت اتاق برسانید.
- از دست استفاده نکنید و به‌جای آن پنس را به کار ببرید.
- از قرار دادن مستقیم مواد شیمیایی روی کفه ترازو خودداری نمایید و از ظروف توزین مانند بشر، شیشه ساعت و … استفاده کنید.
- ماده‌ای که وزن می‌کنید را وسط کفه ترازو قرار دهید.
- ترازوی آزمایشگاهی را همیشه تمیز نگه‌دارید. در صورت ریختن مواد شیمیایی سریعا ترازو را با استفاده از الکل 70 درصد تمیز نمایید و عوامل بیولوژیکی را پاک‌سازی کنید.
- برای اطمینان از دقت اندازه‌گیری‌ها علاوه برکالیبراسیون داخلی، در فواصل زمانی مشخص توسط وزنه‌های کالیبره با وزن معین، آن را بررسی نمایید.
الکل سنج
گاهی برخی از مواد الکل‌ها را بال خلوص تعیین شده نمی‌فروشند. اتانول سنج یا الکل سنج برای سنجش و اندازه گیری مقدار الکل در مایعات، آبمیوه‌ها و مشروبات الکلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. الکل سنج وسیله‌ای شیشیه‌ای با رنج اندازه گیری 0 تا 100 درصد است که می‌تواند در خانه، آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و مدارش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ابزارهای سنجش
جهت اندازه گیری در آزمایشگاه برای سنجش دما، ph و… از ابزارهای سنجش استفاده می‌شود.
میکروسکوپ ها از جمله وسایل آزمایشگاه شیمی
میکروسکوپ‌ها به دانشمندان برای مطالعه ارگانیسم‌ها، سلول‌ها و ساختارهای کریستالی و ساختارهای مولکولی کمک می‌کنند. آنها یکی از مهمترین ابزارهای تشخیصی در زمانی که دکترها نمونه‌های بافتی را معاینه می‌کنند می‌باشند.
