مهم ترین نکات ایمنی در آزمایشگاه برای افزایش امنیت و سلامت پرسنل و محیط تحقیقاتی وضع شده‌اند و چنانچه پرسنل نسبت به رعایت این نکات بی تفاوت باشند به هر میزان هم که آزمایشگاه به تجهیزات ایمنی نظیر کمد ضد اشتعال، هود شیمیایی، فن آزمایشگاهی و … مجهز باشد، همچنان خطر در کمین بوده و تهدید جدی برای سلامت افراد محسوب می‌شود.
در آزمایشگاه‌هایی که به تجهیزات ایمنی مجهز می‌باشد و پرسنل تمام نکات ایمنی را رعایت می‌کنند، حوادث ناگوار به ندرت اتفاق می‌افتد. عموما حادثه زمانی رخ می‌دهد که نکات ایمنی رعایت نمی‌شود و پرسنل نسبت به رعایت این نکات بی‌توجه هستند. از این رو آشنایی با خطرات موجود در آزمایشگاه و دانستن نکات ایمنی مرتبط با آن، نه تنها از اهمیت بالایی برخوردار است بلکه به سلامت کارکنان نیز وابسته می‌باشد. هدف ما از ارائه این مطلب آشنایی شما با خطرات موجود در آزمایشگاه و معرفی مهم‌ترین نکات ایمنی در چنین محیط‌هایی است.
نکات ایمنی که رعایت آن در انواع مراکز تحقیقاتی الزامی است!
- قبل استفاده از هر وسیله ابتدا دستورالعمل کار با آن را مطالعه نمایید.
- پیش از انجام هر آزمایشی هدف‌تان را مشخص کرده و موارد ایمنی مرتبط با آن را مطالعه نمایید.
- پیش از انجام آزمایش، تجهیزات و وسایل مورد نیازتان را تهیه نمایید.
- پس از پایان آزمایشات اندکی صبر کنید تا اگر وسایل و تجهیزات در اثر حرارت گرم شده‌اند، به تدریج سرد شوند.
- پس از پایان آزمایشات دستگاه‌هایی که با منبع آب یا برق ارتباط دارند را قطع کنید.
- اجتناب از راه رفتن بی‌مورد در فضای آزمایشگاه
- سکوبندی آزمایشگاه به گونه‌ای طراحی شده باشد که کارکنان به راحتی بتوانند جابجا شوند و با یکدیگر و سایر تجهیزات آزمایشگاهی برخورد نداشته باشند.
- استفاده از پوشش مخصوص و وسایل حفاظتی نظیر عینک، دستکش، ماسک و … در صورت لزوم
- عدم استفاده از شیلنگ‌های آب و گاز بدون بست
- عدم استفاده از تجهیزات معیوب و شکسته
مهم ترین نکات ایمنی در آزمایشگاه حین انجام آزمایشات
1. برای مشاهده نتایج آزمایشات صورت خود را مستقیما بالای ظروف یا دستگاه قرار ندهید.
2. در زمان گرم کردن لوله‌های آزمایشی و ظروف، دهانه آنها را به سمت خود نگیرید.
3. از نکات اصلی در آزمایشگاه رعایت دقت و احتیاط در زمان کار با تجهیزات و مواد شیمایی پرخطر می‌باشد.
4. پیش از برداشتن ظروف حاوی مواد شیمیایی، برچسب مشخصات و تاریخ تهیه آنها را بخوانید و همیشه متناسب با مصرف خود مواد را بردارید. به علائم هشدار دهنده روی برچسب توجه نمایید.
5. هیچگاه مواد اضافی را به ظروف اصلی برنگردانید.
6. هرگز ظروف حاوی مواد و محلول‌ها را بدون درپوش رها نکنید. با رعایت این نکات ایمنی در آزمایشگاه هم مانع آلودگی هوای آزمایشگاه خواهید شد و هم مانع آلودگی نمونه‌ها با مواد خارجی می‌شوید.
7. در زمان آزمایش میزکارتان را شلوغ نکنید و فقط به میزان مصرف مواد و تجهیزات را در دسترس خود قرار دهید و برای استفاده از موادی نظیر اسیدها و فلزات فعال مثل سدیم احتیاط کنید. همچنین سعی کنید دست‌تان با مواد شیمایی آلوده برخورد نکند.
8. تا جایی که ممکن است در ساعات آغاز روز که آزمایشگاه خلوت است، آزمایشات را شروع نکنید، تا در صورت نیاز به کمک از همراهی سایر افراد استفاده کنید.
9. هرگز آزمایشات در حال اجرا را بدون مراقب، رها نکنید.
10. در پایان آزمایشات باقی مانده محلول‌ها و مواد خطرناک را در سطل زباله یا فاضلاب نریزید. آنها را جمع‌آوری و به صورت اصولی دفع کنید. در نهایت همه ظروف و لوازم را تمیز بشویید و در جای مخصوص خود قرار دهید.
موارد ایمنی فردی در مراکز تحقیقاتی و پژوهشی
1. استفاده از روپوش، عینک، دستکش و ماسک
2.عدم مزه کردن و بوییدن مواد شیمیایی
3. نکان ایمنی در آزمایشگاه که برای حفاظت فردی ضروری است، اجتناب از خوردن، آشامیدن، سیگار کشیدن و آدامس جویدن در مرکز تحقیقاتی می‌باشد.
4. اجتناب از شوخی‌های فردی در آزمایشگاه
5. در صورت ریختن مواد شیمایی روی روپوش سریعا روپوش خود را در آورید تا مواد شیمیایی با پوست شما برخورد نکند. همچنین درصورت پاشیدن مواد شیمیایی به صورت خود سریعا از چشم شوی اضطراری استفاده نمایید.
6. با دست خود به هیچ وجه دهان و چشم‌تان را لمس نکنید.
7. از لنز چشم، صندل،دمپایی و کفش پاشنه بلند در آزمایشگاه استفاده نکنید. حتی اگر از عینک آزمایشگاهی استفاده کنید بازهم استفاده از لنز چشم در آزمایشگاه ممنوع می‌باشد.
8. از پوشیدن لباس های گشاد و بلند یا لباس زیاد تنگ اجتناب کنید و موهای خود را کامل بپوشانید. در صورتی که موهای شما بلند است، آنها را کامل ببندید.
نکات ایمنی در آزمایشگاه برای پوشش پرسنل
رعایت نکات ایمنی در آزمایشگاه در پوشش پرسنل از دیگر نکات بسیار مهم است. از جمله تجهیزات مورد نیاز در این مورد می‌توان به موارد زیر اشاره نمود؛
لباس آزمایشگاه
لازم است تا کارکنان در فضلی آزمایشگاه از روپوش سفید استفاده نمایند. در پوشش پرسنل باید توجه ویزه ای به کاربری آزمایشگاه داشته باشید.
عینک
استفاده از عینک برای جلوگیری از بروز مشکلات برای چشم پرسنل یکی از مهم ترین نکات ایمنی در آزمایشگاه است.
استفاده از لنز ممنوع است
در آزمایشگاه‌ها استفاده از لنز حتی با وجود عینک ممنوع می‌باشد. با توجه به اینکه عینک قادر به جلویگیری از پاشیده شدن مواد به داخل چشم می‌باشد، اما قادر به جلوگیری از ورود بخارات سمی به داخل چشم نخواهد بود. ورود بخارات سمی به داخل چشم می‌تواند رطوبت آن را از بین ببرد. در نتیجه سبب بروز مشکلات غیر قابل جبرانی برای چشم‌های شما خواهد شد.
کفش ایمنی
استفاده از کفش ایمنی از دیگر نکات بسیار مهم در آزمایشگاه‌ها می‌باشد. استفاده از این کفش‌ها از بروز مشکلات برای پا شما خودداری می‌نماید. به هیچ عنوان پرسنل اجازه پوشیدن دمپایی و یا کفش پاشنه بلند را در آزمایشگاه نخواهند داشت.
دامن و شلوارک در آزمایشگاه ممنوع است
در محیط‌های آزمایشگاه به هیچ عنوان نباید از دامن و یا شلوارک استفاده نمایید. پوشیدن این مدل لباس‌ها سبب می‌شود تا پوست شما دچار سوختگی و جراحت شود.
استفاده از زیورآلات ممنوع است
به هیچ عنوان در آزمایشگاه از زیورآلات استفاده نکنید. استفاده از جواهرات سبب می‌شود تا در صورت ایجاد بخارات سمی، دچار خارش و التهاب در پوست شوید.
لباس نباید گشاد باشد
یکی از مهم‌ترین نکات ایمنی در آزمایشگاه نپوشیدن لباس گشاد است. پوشیدن لباس گشاد و آویزان سبب می‌شود تا لباس شما با چراغ و یا حرارت برخورد کرده و این خود مشکلات عدیده‌ای را به همراه خواهد داشت.
موهای خود را بپوشانید.
حتما در حین کار از کلاه برای پوشاندن کامل موهای خود استفاده نمایید.
9. حین انجام آزمایشگاه به موسیقی و رادیو گوش ندهید
زمان گوش دادن به موسیقی ممکن است حواس کاربر پرت شده و موجب غفلت پرسنل حین انجام آزمایشات شده و به خوبی قادر به شنیدن توضیحات مسئول آزمایشگاه نخواهند بود.
برای حفظ ایمنی پرسنل و محیط تحقیقاتی رعایت مهم ترین نکات ایمنی در آزمایشگاه الزامی می‌باشد. ضمن اینکه طراحی سیستم میزبندی ایمن و تهیه تجهیزات حفاظتی نیز مکمل اصلی حفظ ایمنی آزمایشگاه می‌باشند. از این رو ما در شرکت بایرمن بهترین طراحی را برای شما در نظر خواهیم گرفت و استانداردترین و ایمن‌ترین تجهیزات آزمایشگاهی را در اختیار آزمایشگاه‌ها قرار خواهیم داد.
مهم‌ترین تجهیزات برای رعایت نکات ایمنی در آزمایشگاه
کپسول آتش نشانی، مواد لازم برای شستشوی چشم، دوش و چشم شوی اضطراری، پتو مناسب برای خاموش کردن آتش از نمونه تجهیزات ایمنی بسیار مهم هستند که باید در تمامی آزمایشگاه‌ها وجود داشته باشند. لازم است تا تمامی پرسنل دوره‌های آموزشی لازم را طی کرده باشند تا در بروز مشکلات بتوانند بهترین واکنش ممکن را از خود نشان دهند.
حتما برای نگهداری از کپسول آتش نشانی باید از کمد ضد اشتعال استفاده نمایید. سعی کنید نظم را در محیط آزمایشگاه رعایت نمایید.
نصب هود از مهم‌ترین نکات ایمنی در آزمایشگاه
هود آزمایشگاهی را می‌توان یکی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی در آزمایشگاه دانست. برای خارج کردن بخارات شیمیایی از هود استفاده می‌شود. لازم است تا با توجه به نوع فعالیت آزمایشگاه، هود مناسب را برای نصب و راه اندازی انتخاب نمایید. هود میکروبی یا لامینار، بازویی، کانوپی و فیوم هود از انواع هود آزمایشگاهی می‌باشند.
در صورت ریختن مواد شیمیایی به نکات زیر توجه کنید
در صورت ریختن مواد شیمیایی بر روی زمین، لازم است تا به سرعت آن را پاک کنید. برای پاک کردن این مواد حتما باید نکات ایمنی را مورد توجه قرار دهید. همچنین لازم است تا موارد زیر را رعایت کنید؛
به مسئول آزمایشگاه اطلاع دهید.
اگر مواد شیمیایی روی لباس شما ریخت، لازم است تا آن را با احتیاط کامل پاک کنید.حتما پوست خود را بشویید و در صورت نیاز از دوش اضطراری استفاده کنید.
در صورت ریختن مواد شیمیایی بر روی وسایل، لازم است تا از سدیم بی کربنات برای پاک کردن آن ها استفاده نمایید. این ماده قادر است تا اسید را خنثی نماید.
در صورت ریختن فلزات سنگین مانند سرب، حتما مسئول آزمایشگاه را خبر کنید. چراکه این مواد به راحتی قابل دفع نمی‌باشند.
رعایت نکات ایمنی در آزمایشگاه به حفظ سلامت پرسنل کمک بسیار زیادی می‌نمایند. پس لازم است تا با آموزش صحیح پرسنل، استفاده از تجهیزات مناسب و رعایت این نکات از بروز خطرات جلوگیری نمایید.
