همانطور که می‌دانید در آزمایشگاه‌های شیمی عموما مواد شیمایی و اسیدی پر خطری مورد استفاده قرار می‌گیرد که برای پرسنل و محیط خطراتی را به همراه دارد از این رو لازم است استانداردهای طراحی آزمایشگاه شیمی مورد بررسی و ارزیابی قرارگرفته و در زمان راه‌اندازی اجرا گردد تا محیطی ایمن برای کارکنان آزمایشگاه فراهم شده و با آرامش خاطر با انجام فعالیت‌های خود بپردازند. از سوی دیگر رعایت استانداردها در روند انجام تحقیقات و نتایج دقیق‌تر آزمایشات نقش بسیار موثری دارد. با توجه به اهمیت استانداردها در طراحی آزمایشگاه‌های شیمی در ادامه این مطلب به بررسی مهمترین موارد می‌پردازیم.
جزئیات طراحی آزمایشگاه شیمی
ایجاد آزمایشگاه شیمی نیازمند رعایت و بکارگیری استانداردهای طراحی آزمایشگاه شیمی می‌باشد تا بتوان با ترکیب دقیقی از عناصر فراوان و متنوع و اجرایی شدن آنها به میزان زیادی از بروز مشکلات بالقوه در این فضای تحقیقاتی پیشگیری کرد. از این رو در آغاز راه اندازی آزمایشگاه شیمی با مهمترین رکن سیستم مدیریت کیفیت که مدیریت عدم انطباق می‌باشد روبه‌رو خواهید شد. از این رو لازم است در طراحی فضای تحقیقاتی برای فعالیت‌های شیمایی با رعایت تمامی استاندارها از بروز خطا و عدم انطباق تجهیزات جلوگیری نمایید. از این رو لازم است هنگام طراحی آزمایشگاه شیمی جزئیات زیر را در نظر بگیرید و پیش از تاسیس آزمایشگاه بررسی نموده و تجهیزات مورد نیاز را تهیه نمایید:
- طراحی استاندارد اولیه برای فضای پژوهشی
- با توجه به کاربری فضاها و تعداد پرسنل جداسازی مناسب و دقیق فضاها را انجام دهید.
- کابینت بندی به صورت استاندارد انجام پذیرد.
- در نظر گرفتن تهویه مناسب و بکارگیری هودهای شیمیای باکیفیت
- نور استاندارد
- سیستم برق و اتصالات مناسب
- سیستم استاندارد و مناسب برای حمل نمونه‌ها
- کمد نگهداری مواد شیمایی مناسب برای
اهمیت انعطاف‌پذیری طراحی فضای فیزیکی آزمایشگاه شیمی
از دیگر جزئیاتی که به عنوان استانداردهای طراحی آزمایشگاه شیمی باید در نظر گرفته شود انعطاف‌پذیری در طراحی فضای فیزیکی می‌باشد. این فضا باید در صورت لزوم امکان تغییر کاربری داشته باشد. همچنین باید به گونه‌ای آینده‌نگر طراحی گردد و فضای کافی برای تجهیزاتی که در آینده به آزمایشگاه اضاف خواهد شد در نظر گرفته شود و طراحی فضای اولیه تناسب لازم برای رشد عملکرد و توسعه تست‌های آزمایشگاهی را داشته باشد. در راستای طراحی صحیح و استاندارد لازم است از نظرات کارشناسان و مشاوره‌های شرکت‌هایی که در زمینه راه‌اندازی آزمایشگاه فعالیت دارند استفاده نمایید و از پرداخت هزینه‌های اضافی و بسیاری دوباره‌کاری‌های آینده جلوگیری نمایید. در این راستا شرکت بایرمن مشاوره‌ها و راهنمایی‌های دقیقی در زمنیه راه اندازی آزمایشگاه شیمی و سایر کاربری‌های آزمایشگاهی ارائه می‌نماید.
تیم نظارتی بر استانداردهای طراحی آزمایشگاه شیمی
هنگام طراحی آزمایشگاه شیمی افرادی که باید در زمینه طراحی فیزیکی فضا نظرات کارشناسی ارائه نمایند شامل کارشناسان زیر می‌باشند:
- مسئول فنی آزمایشگاه
- تیمی کارشناس و مجرب متشکل از بخش‌های مختلف فنی آزمایشگاه
- تیم مهندسین و معماران آشنا به اصول حرفه‌ای طراحی آزمایشگاه
- تیم اجرایی مجرب در زمینه سکوبندی و میزبندی آزمایشگاه
برای نمونه اگر برای سیستم سکوبندی و کابینت بندی آزمایشگاه خود به منظور صرفه‌جویی در هزینه‌های خود از یک سازنده کابینت‌های آشپزخانه بجای شرکت معتبر سکوبندی آزمایشگاهی استفاده نمایید، در آینده نزدیک با مشکلات زیادی مواجه شده و مجبور به دوباره کاری و پرداخت هزینه‌های گزاف برای تعمیرات و تعویض سکوها خواهید داشت. ضمن اینکه روند کاری پرسنل و نتایج آزمایشات نیر با افت کمی و کیفی روبه‌رو خواهد شد و نارضایتی پرسنل را نیز به همراه خواهد داشت. پس لازم است تیمی از کارشناسان بر استانداردهای طراحی آزمایشگاه شیمی نظارت داشته باشند.
از مهم ترین استانداردهای طراحی یک آزمایشگاه شیمی
دستگاه‌های ترازو روی میز توزین استاندارد نصب شود. همچنین میز توزین باید در محل مناسب و دور از درب و پنجره‌ها نصب شده باشد.
هر آزمایشگاه شیمی باید در حد امکان دارای 3 نوع شیر گاز شامل شیر قطع اضطراری گاز طبیعی، شیر قطع و وصل مرکزی و شیرهای گاز مصرفی نصب شده روی سکوبندی باشد.
سطح رویه بکار رفته در میزبندی، سینک‌های آزمایشگاه و شیرآلات آزمایشگاه ضد اسید باشند و از مقاومت بالایی در برابر این مواد برخوردار باشد.
مصالح ساختمانی بکار رفته در ساخت فضای آزمایشگاه شیمی باید از مواد غیر قابل اشتعال و نسوز انتخاب شده و کف پوش‌ها نیز در برابر مواد اسیدی و قلیایی مقاوم باشد.
سیستم تهویه هوا در آزمایشگاه‌های شیمی از اهمیت بالایی برخوردار است و هوا باید مرتبا در جریان باشد. در این آزمایشگاه‌ها استفاده از فیوم هود (هود شیمیایی) و فن آزمایشگاهی الزامی می‌باشد.
هودها یا دودکش‌های مخصوص تخلیه مواد سمی، باید در مکان مناسب نصب گردند. در قسمت ورودی هود هنگامیکه درب‌ها و پنجرهای آزمایشگاه باز است باید سرعت هوا روی 25 سانتیمتر بر ثانیه تنظیم گردد.
آزمایشگاه باید دارای رطوبتی برابر 25 تا 75 درصد داشته باشد.
دمای آزمایشگاه باید به گونه‌ای صحیح تنظیم شود و دارای سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی مناسبی باشدو عموما باید دمای آزمایشگاه شیمی بین 21 تا 25 درجه سانتیگراد تنظیم گردد.
نصب دوش و چشم شوی اضطراری فراموش نشود و در محل مناسب نصب گردند.
ایمنی استانداردهای آزمایشگاه شیمی
- در آزمایشگاه‌های شیمی هرگز به تنهایی فعالیت نداشته باشید و همیشه فعالیت‌ها باید بطور گروهی انجام شوند.
- در محیط آزمایشگاه شیمی به هیچ عنوان غذا صرفنکنید.
- تمام ظروف حاوی مواد آزمایشگاهی باید دارای برچسب مربوطه باشند.
- استفاده از وسایل و تجهیزات حفاظت چشم در همه زمان‌ها در آزمایشگاه شیمی ضروری می‌باشد.
- در آزمایشگاه شیمی حتما از انواع خاموش کننده‌های آبی، پودر خشک شیمیایی و دی اکسید کربن استفاده شود.
- از قرار دادن مواد مازاد در آزمایشگاه خودداری نمایید.
- حلال‌های آتش‌گیر را درون محفظه مناسب که مورد تایید nfpa هستند قرارد دهید و درون کمدهای ضد اشتعال نگهداری کنید.
- تعداد افرادی که وارد آزمایشگاه می‌شوند مشخص باشد و از ورود افراد متفرقه به محیط جلوگیری کنید.
برای دریافت مشاوره جهت استانداردهای طراحی آزمایشگاه شیمی و عقد قرار داد همکاری با ما در بایرمن در تماس باشید.